Tweekerkenviering Dominicus Gent en Rabotkerk

Zondag 25 augustus 2024

Van harte welkom deze zondag waarin we dit jaar onze tweede gezamenlijke viering hebben met de gemeenschap van de Rabotkerk. We mochten als Dominicusgemeenschap begin juli bij hen te gast zijn waar we samen hebben gevierd. Vandaag zijn we blij dominee Eefje Vanderlinden te begroeten, samen met de protestantse gemeenschap met wie we samen eucharistie willen vieren. Zoals gewoonlijk ontsteken we de paaskaars als teken van onze verbondenheid als geloofsgemeenschap en van ons vertrouwen dat we ons verenigd mogen weten in de verrezen Christus.

Openingslied: Vrede voor jou

Vrede voor jou, hierheen gekomen,

zoekend met ons om mens te zijn.

Jij maar alleen, jij met je vrienden,

jij met je last, verborgen pijn.

Vrede, genade, God om je heen,

vergeving, nieuwe moed

voor jou en iedereen.

Niemand komt hier vrij van het kwade,

niemand gaat hier straks weer vrijuit.

Niemand te veel, niemand te weinig,

niemand te groot, geen een te klein-

dit wordt verbeeld in woord en gebaar,

tot ooit en overal, wij leven voor elkaar.

Jij die ons kent, Jij die ons aanvoelt,

Jij die de hele wereld draagt;

kom naar ons toe, leer ons te leven,

help ons te zien wat ieder vraagt-

tijd om te leven, kans om te zijn,

een plek om nu en ooit, gezien, aanvaard te zijn.

Gebed bij het begin van de dienst

Rond uw Licht en Tafel komen we hier samen
Een uurtje zonder berichten, piepjes
signalen, die ons alarmeren en onze aandacht opeisen
maar we sluiten onze ogen niet af voor wat er rondom ons
en de wereld gebeurt.
We willen gewoon even halt houden voor dat we weer
verder trekken zo verschillend als we zijn
maar toch ook samen
en vragen u om een zegen over deze dienst
waarin we elkaar en u mogen telkens opnieuw mogen ontmoeten
in een gebaar, een woord, wat brood,
een handdruk, een glimlach,

Tekenen van uw aanwezigheid

Tijd voor de kinderen – door Rabot

Een teken geven. Symbool
Hallo
Stop
Wijzen
Verkeerslicht
Vrede
geluk

Een teken van God

Lied : Wij gaan de weg van oude woorden

Wij gaan de weg van oude woorden,
van overlevering,
die wij van onze ouders hoorden,
in eigen luisterkring,
verhalen uit geloof geboren
om onze weg te gaan
en tekens die ons veel beloven,
als wij ze nieuw verstaan

Wij zijn een schakel van de keten,
verbintenis van hoop,
mensen op zoek naar beter weten,
oprechte levensloop.
Er is geen God aan onze zijde, die zegt: zo ga je goed.
Wel één die roept door alle tijden:
zoek verder, het komt goed.

Bijbellezing – 2 Kon 4:42-44

Op een keer kwam iemand uit Baäl-Salisa Elisa opzoeken. Hij bracht twintig gerstebroden voor de godsman mee, gebakken van meel uit de nieuwe oogst, en een zakje vers graan. Elisa droeg zijn bediende op dit als maal aan de profeten voor te zetten. Toen de bediende protesteerde dat het beslist niet genoeg was voor honderd personen, zei Elisa nogmaals: ‘Zet het de profeten voor, ze zullen er een maaltijd aan hebben. Want dit zegt de HEER: Ze zullen ervan eten en nog overhouden ook.’ 44Toen zette zijn bediende het de profeten voor, en zij aten ervan en hielden nog over, zoals de HEER had gezegd.

Inleiding en lezing Joh 6: 24-35

Toen de mensen zagen dat Jezus en zijn leerlingen er niet waren, stapten ze in die boten en voeren ze naar Kafarnaüm om Hem te zoeken. 25Ze vonden Hem aan de overkant van het meer en vroegen: ‘Rabbi, wanneer bent U hier gekomen?’ 26Jezus zei: ‘Werkelijk, Ik verzeker u, u zoekt Me niet omdat u tekenen hebt gezien, maar omdat u brood gegeten hebt en verzadigd bent. 27U moet geen moeite doen voor voedsel dat vergaat, maar voor voedsel dat blijft en eeuwig leven geeft; de Mensenzoon zal het u geven, want de Vader, God zelf, heeft Hem die volmacht gegeven.’ 28Ze vroegen: ‘Wat moeten we doen? Hoe doen we wat God wil?’ 29‘Dit moet u voor God doen: geloven in Hem die Hij gezonden heeft,’ antwoordde Jezus.30Toen vroegen ze: ‘Welk teken kunt U dan verrichten? Als we iets zien zullen we in U geloven. Wat kunt U doen? 31Onze voorouders hebben immers manna in de woestijn gegeten, zoals geschreven staat: “Brood uit de hemel heeft hij hun te eten gegeven.”’ 32Maar Jezus zei: ‘Werkelijk, Ik verzeker u, niet Mozes heeft u het brood uit de hemel gegeven, maar mijn Vader; Hij geeft u het ware brood uit de hemel. 33Het brood van God is het brood dat neerdaalt uit de hemel en dat leven geeft aan de wereld.’ 34‘Geef ons altijd dat brood, Heer!’ zeiden ze toen.

Lied : Doe vandaag een wonder (muziek Land of Hope and Glory)

Doe vandaag een wonder, stille schepper, God.

Laat ons nu niet zonder, keer op tijd ons lot.

Kom door alle muren, ijzer, bamboe, steen.

Kom door alle vuren, breng ons nieuw bijeen. (2X)

Help de honger keren, armoe wereldwijd

Dat wij leren delen, brood en levenstijd

Stuur het aan op geven, als wat nodig is

Opdat hier mag leven, wie de minste is 2x

OVERWEGING: GEDEELD WONDER…

Wat voor teken kunt ge laten zien?” vragen mensen. Ze willen een teken zien van Jezus! Een bewijs van zijn zending van Godswege. “Wat voor teken kunt gij laten zien!” Ze hebben het dan klaarblijkelijk over een of ander mirakel als een spektakelstuk dat moet dienen als bewijs. Maar nergens in het evangelie wordt gezegd dat Jezus mirakels doet. Misschien klinkt het wat pietepeuterig om de term “mirakel” onder kritiek te plaatsen, maar dat doen exegeten nu eenmaal, en, het moet gezegd: hun opmerking is niet zonder betekenis.

U herinnert zich misschien wat we in de les godsdienst hebben geleerd over mirakels. Het zou gaan om gebeurtenissen of handelingen die de gewone gang van zaken plots en spectaculair doorbreken. En, werd erbij gezegd, enkel supermensen konden dergelijke prestatie leveren. Vooral doden die zalig of heilig verklaard waren kwamen hiervoor in aanmerking. Let wel, ook zij kregen dat vermogen niet zomaar gratis aangereikt. Om iemand zalig te kunnen krijgen dient hij/zij minstens één mirakel verricht hebben. Om heilig verklaard te worden zijn twee mirakels vereist. Het dient om een echt mirakel te gaan. De kerkelijke prelaten van de congregatie van de geloofsleer zijn heel streng. Er is nauwgezet wetenschappelijk onderzoek nodig om als mirakel te kunnen doorgaan. Bij genezingen worden beroemde artsen erbij gehaald om de zaak grondig te onderzoeken. En inderdaad: de voorbije decennia speelt de wetenschap steeds meer spelbreker der mirakels. De wetenschap is de prelaten te slim af. Jammer voor de mirakels!

Wat voor teken kunt ge ons laten zien? Het gaat bij Jezus niet om een spektakelstuk. Er wordt van hem wel verteld dat zijn optreden verwondering wekt. Het verhaal gaat rond dat er van hem een kracht uitgaat die bij mensen verandering bewerkt. Ook bij mensen die kil en chagrijnig waren geworden. Jezus wil hen nabij zijn. Hij ziet en hoort hen. En is hen nabij.

Het gaat dus niet om mirakelen die Jezus verricht. Het is een mirakel dat Trump de aanslag op zijn persoon heeft overleefd. Althans dat zegt hij zelf. Een wonder kun je het moeilijk noemen. Wonderen zijn van een andere orde. Wonderen hebben niets vandoen met hocus pocus of ingrepen van hierboven. Het gaat integendeel om veelzeggende tekenen die een diepere betekenis oproepen.

De Bijbel is een bundel verhalen die bedoeld is om die diepere betekenis te laten ontluiken. Bij Johannes gaat het om de betekenis die Jezus krijgt na zijn dood. Hij brengt de vervulling van die oude verhalen. Dat gebeurt concreet in zijn persoon, in zijn doen en laten. Vervulling is geen mirakel. Het is integendeel zichtbare goddelijke aanwezigheid in deze geschiedenis. Daar gaat het in om in hoofdstuk 6 van Johannes.

Laten we even kijken naar de ouverture van dat hoofdstuk. De menigte is Jezus gevolgd om naar hem te luisteren. En zie, ze hebben vergeten hun boterhammen mee te nemen. Het is al donker en de warme bakker is met vakantie. De leerlingen zijn het noorden kwijt wanneer ze de ernst van de situatie onder ogen zien. Hoe moet dit aangepakt worden! Jezus geeft hen de opdracht “geven jullie hen te eten”. Er is geen sprake van een zogeheten wonderbare broodvermenigvuldiging. Jezus richt zicht integendeel tot zijn leerlingen over wat hén te doen staat: zorgen dat het brood gedeeld wordt.

Geen mirakels dus. Jezus maakt wel duidelijk dat mensen hun leven op een nieuwe manier kunnen organiseren. Vanuit het bewustzijn dat délen de enige toekomst is voor de mens. Er is maar één soort brood dat nooit vergaat, en dat is het brood dat gedeeld wordt. Dàt is het brood dat leven geeft.

We beseffen natuurlijk ook: dit is mooi waar het gebeurt van mens tot mens, op kleine schaal. Wanneer er echter sprake is van 5000 mannen zoals beschreven in het Johannesverhaal is dit een verwijzing naar het groter geheel waar we deel van zijn. De samenleving die de onze is. Er is namelijk veel meer nodig dan enkel goede wil om een rechtvaardige wereld te realiseren. Alleen door structurele veranderingen kan er sprake zijn van délen. Lokaal én wereldwijd. Misschien kunnen christenen in de verschillende sectoren waar ze actief zijn hierin een bijdrage leveren. Op economisch, sociaal, politiek vlak of waar dan ook. Ook structuren kunnen best enige evangelische inspiratie verdragen.

Dat er stappen in die richting worden gezet is op zich al een wonder. Het evangelie biedt geen oplossing voor de vele problemen waardoor onze planeet bedreigd wordt. Ook niet voor het voedseltekort waarvan zoveel mensen het slachtoffer zijn. Evenmin voor het tekort aan gezond water, en ga zo maar door.

De verhalen die we horen bij Johannes gaan over de goddelijke presentie in deze geschiedenis. Het wordt nog maar eens duidelijk: God is geen entiteit ver weg, los van onze concrete realiteit, ongezien en mysterieus. Het goddelijke is midden onder ons. In de drang naar ommekeer en het vertrouwen dat we met elkaar delen. In het bewustzijn dat we aan elkaar zijn toevertrouwd. Mensen die zorg dragen voor elkaar, die zorg dragen voor de aarde, die bereid zijn te delen. Die mensen zijn zelf brood uit de hemel.

Tussenzang: Ga mee met ons (melodie: Abide with me)

Ga mee met ons, trek lichtend ons vooruit,

naar tijd en land, door U ooit aangeduid.

Leef op in ons, de mens die leven moet,

een die de toekomst heeft, die leeft voorgoed.

Ga mee met ons, verberg U niet altijd,

gun ons een flits, een teken in de tijd,

dat U nog leeft, nog steeds om mensen geeft

en zonder wanhoop voor de vrede leeft.

Ga mee met ons. Wie zijn wij zonder U?

Een mens gaat dood aan enkel toen en nu.

Licht op in ons, wees vuur en vlam van hoop.

Houd steeds in ons de toekomstmens ten doop.

OVERWEGING: OVER OVERVLOED DOOR KLEINE MIDDELEN…

Lieve mensen,

Het Johannes-evangelie is echt niet een van de gemakkelijkste evangeliën om te lezen, al was het maar omdat er voor ons toch soms behoorlijk raadselachtige taal wordt gesproken. Overigens, Johannes lijkt dat met opzet te doen, want er zijn maar weinig verhalen waarin er geen kwestie is van onbegrip, waar er geen miscommunicatie is. De vragen die gesteld worden door omstaanders, lijken enkel te dienen om antwoord te kunnen geven, om te kunnen onderwijzen. Maar laten we eerlijk zijn, de antwoorden zijn ons vaak evenmin duidelijk. Het evangelie komt zo over als een voortdurend leerproces. Maar dat maakt dat we nu nog altijd als het ware aan de voeten van Jezus mogen gaan zitten om te proberen verstaan waar het om gaat.

De Schriftlezing vandaag gaat over het brood als één van de zeven tekenen die Jezus in het Evangelie doet en die naar hem verwijzen. Ignace heeft zojuist al duidelijk gemaakt dat het niet om mirakelen gaat. Daar laat de Griekse versie van het evangelie ook geen ruimte voor. Het woord dat gebruikt wordt betekent gewoon teken, een aanwijzing: zoals een rood licht het teken is om te stoppen en je hand opsteken een teken kan zijn van aandacht vragen.

Een teken heeft dus wel betekenis en het verwijst naar iets anders. Zo horen we dat de brooddeling verwijst naar het manna in de woestijn, het brood dat als genade uit de hemel viel, en dat je niet kon oppotten. En dat het gerstebroden zijn die hier bij Johannes verdeeld worden, is een verwijzing naar het verhaal in 2 Koningen, een brooddeling die misschien minder spectaculair is dan die in het NT, maar niettemin veel overeenkomsten vertoont en dezelfde opdracht meegeeft: delen, eten en overhouden, woord van de Heer. Die verwijzing terug naar de verhalen uit het eerste testament heeft niet zozeer de betekenis van: “wacht maar, stil maar, God zal voor ons zorgen”, als wel dat deze verhalen op een of andere manier verhelderen dat God er blijkbaar een andere manier van rekenen en denken op nahoudt dan de mensen. Want in al die verhalen speelt de angst om tekort te komen. God ziet echter geen tekort, maar een overvloed die eerlijk verdeeld moet worden. Zoals ook in onze wereld het tekorten vaak een kwestie is van een overvloed die niet eerlijk is verdeeld. “De aarde biedt voldoende voor ieders behoefte, maar niet voor ieders hebzucht.”, zei Ghandi al.

In eerst instantie gaat het dus om gewoon brood, dagelijks brood, gerstebrood als het brood van de armen. Het brood verwijst ook naar het doen van Thora, het doen van de wetten/regels die leiden naar het leven; en daarom zijn het ook vijf broden, overeenkomstig de eerste vijf boeken van Mozes. Thora doen, de wet volgen betekent dan delen, eten en overhouden. Het teken van het brood zou dus heel herkenbaar moeten zijn voor de mensen rondom Jezus. Ze kennen de verhalen. Ze zouden moeten weten waar het hier om gaat en toch geloven ze het niet en vragen ze nog eens om een teken.

We kunnen ons daar over verbazen, maar toen mij gevraagd werd om deze tekst te actualiseren vroeg ik me af welke tekenen zie ik? Welke tekenen zie ik, die ik kan duiden als zijnde vanuit de hemel?

Want dat is de vraag natuurlijk, tekenen vanuit de hemel. Onze wereld zit vol tekenen en tekens, maar welke zie ik (of ziet u) die verwijzen naar de messiaanse hoop, tekenen die duiden op toekomst voor de wereld, die toekomst brengen. Allereerst voel ik zo een welbekende aarzeling, omdat het dan al snel een verhaal wordt van: “Kijk om je heen; er gebeuren zoveel positieve dingen. Het nieuws laat ons alleen maar horen dat de wereld om zeep is maar kijk toch eens goed. Hoor hoe, ondanks alles wat er in Gaza gebeurt, verzoenende initiatieven toch verdergezet worden. Er gebeuren heel veel goede dingen in de wereld die we niet op t.v. zien, die de media niet halen.” Ongetwijfeld. Hoezeer bieden onze beide gemeenschappen hier in Gent niet zelf een voorbeeld van verschillende mensen die zich met huid en haar inzetten om een teken van hoop te zijn in onze omgeving. En vaak ervaren we aan den lijve wat het is om te delen wat we hebben, om vervolgens te ontdekken dat we nog overhouden.

En tegelijkertijd versta ik in die honger ook de wanhoop om de messiaanse hoop vol te houden, herken ik de vraag hoe we al het goede dat gedaan wordt in de wereld moeten duiden. Want in hoeverre komen er echt structurele veranderingen? Wanneer leren we de wereld, de begrotingsopmaak denken vanuit een overvloed in plaats vanuit een tekort.

Ook het antwoord van Jezus lijkt daar op te duiden. Hij gaat in elk geval niet mee in de gedachte dat meer tekenen het vertrouwen in hem zullen vestigen, laat staan het vergroten. We mogen het nog altijd doen met brood dat uit de hemel valt. We mogen het doen met wat ons gegeven is. Werken met de middelen die ons ter beschikking staan, aan talenten en menskracht, en delen wat er voorhanden is. Als gemeenschappen zijn wij blijkbaar geroepen om daarin het voorbeeld te geven. Etend van het brood dat leven geeft, levend van oude woorden, leven en werken vanuit onze overvloed en rijkdom, doen wat Hij deed. Geen ander teken is ons gegeven.

Amen.

Lied : Waar is de plaats die vrede lacht
Waar is de plaats die vrede lacht?
Waar wordt aan mensen recht verschaft?
Waar is de God die leven geeft?
In elke mens die liefde deelt.

Ik zoek de plek waar vrijheid heerst,
waar elke mens van angst geneest,
ik zoek de God die armen heelt,
in elke mens die liefde deelt.

Ik zoek het land dat vreugde heet,
vrij van geweld en oorlogsleed,
ik zoek de stad waar God regeert,
in elke mens die liefde deelt.

Hier is de plaats waar vrede lacht,
hier wordt aan mensen recht verschaft,
hier is de God die leven geeft,
in elke mens die liefde deelt.

TAFELGEBED

Het is een klein teken maar

een beetje onbeholpen

We breken wat brood

een hapje voor iedere mond,

voor alle mensen wereld wijd

die honger lijden

en hongeren naar bevrijding naar vrede en gerechtigheid

Het kleine teken van Jezus van Nazareth

die zelf brood geworden is

voor mensen van overal

een gebroken leven dat sterker was dan de dood.

In de schaduw van zijn verhaal

willen we nadoen

wat hij heeft gedaan

brood delen

op zoek naar zijn weg

want zo worden wij

het lichaam van Jezus.

Het was geen ritueel

Het waren alledaagse gebaren

doodgewoon brood en beker

waarvan Hij tot op goddelijke diepte

de ware zin en betekenis openbaarde

het brood, het ene leven

dat allen bij dood en leven met Hem delen

de beker alles wat je beroerd en heilig is

alles je door God gegeven is te doen

al het zoet dat je smaken mag

al het zuur dat je proeven moet

Gods belofte en Gods wil waar te maken in je leven

Brood en beker een testament

doe wat Ik gedaan heb zei hij.

Lied : Rondgang bij het delen

Slechts het brood dat wij te eten gaven zal ons verzadigen.

Slechts de gevangene die wij verlosten zal ons bevrijden.

Slechts het gewaad dat wij wegschonken zal ons bekleden.

Slechts de zieke die wij bezochten zal ons genezen.

Slechts het water dat wij te drinken gaven zal ons verkwikken.

Slechts het woord dat leed verzachtte zal ons troosten.

Kringvorming

Onze Vader

Vredeswens

Moge de verbondenheid die we beleven met elkaar, gedragen door de inspiratie van het evangelie, bijdragen tot vrede. Vrede met elkaar en in heel de wereld.

Instellingswoorden

BROOD –

In de nacht waarin Jezus werd verraden toen hij met zijn vrienden aan tafel zat, nam Jezus het brood in zijn handen brak het, deelde het rond en zei:

‘Neem en eet, dit is mijn lichaam, mijn leven tot het laatste stukje met jullie gedeeld. Blijf dit doen om mij te gedenken.’

Doe zoals ik u heb voorgedaan.

WIJN –

En in hetzelfde gebaar nam Hij de beker wijn, feestelijke drank van het beloofde land. Hij gaf hem rond en zei: Neem en drink, het is de wijn van het feest van morgen, een nieuw verbond van vrede, met mijn bloed vergoten om anderen te doen leven. Doe dit telkens opnieuw om mij te gedenken.

Wij zeggen samen:

Wij eten nu van dit brood en proeven van de wijn als teken van onze verbondenheid met het lichaam van Jezus. Als teken van verbondenheid met elkaar, met alle mensen, met de aarde en met God die ons dit alles gegeven heeft.

SLOTGEBED

Het moet niet groot zijn
het mag teder
met een klein gebaar
Men hoeft het niet te weten
als het maar doordringt
voelbaar voor wie het is bedoeld
Een glimlach
een hand
een dorstige gelaaf
Hij die honger heeft krijgt eten
Het moet niet groot zijn
het mag teder
met een klein gebaar
Ooit zal men het weten.

Laten we elkaar aan het eind van deze dienst God en elkaar zegenen.